"بارالها! به حق این روزی که آن را برای مسلمانان عید و برای محمد(ص) ذخیره و شرافت و کرامت و فضیلت قرار دادی از تو می خواهم که بر محمد و آل محمد درود بفرستی و مرا در هر خیری که محمد و آل محمد را در آن وارد کردی، وارد کنی و از هر سوء و بدی که محمد و آل محمد را خارج ساختی، خارج کنی، درود و صلوات تو بر او و آنها، خداوندا، از تو می طلبم آنچه را که بندگان شایسته از تو خواستند و به تو پناه می برم از آنچه بندگان خالصت از آن به تو پناه بردند."
به عید فطر نزدیک می شویم ، به یکی از دو عید بزرگ اسلامی که خداوند پس از ماهی پر فیض و برکت به انسان هدیه داده است . پس از یک ماه مناجات و زدودن زشتی ها از دل و رسیدن به تقوا ، پرهیزکاری و اخلاص . هدیه ای بس گرانبها که ما را برآمدن از عهده شکرش ممکن نیست ، پس تنها می کوشیم تا با عبادات و اعمال خود به او نشان دهیم که قدر شناس نعماتش هستیم ( برای دانستن اعمال عید فطر اینجا را کلیک کنید ) ..
یکی از اعمالی که ذکرش در پیش رفت زکات فطره است که جدای از اجر معنوی آن برای انسان ، عاملی است برای برچیدن فقر از جامعه و رسیدن به جامعه ای سعادتمند . بر اساس فتوای علمای عظام ؛ روزه‌داران می‌توانند فطریه خود را به مددجویان تحت پوشش سازمان بهزیستی پرداخت کنند.
سیستم پرداخت الکترونیکی وجوهات زکات فطره بهزیستی
موسسه خیریه سالمندان استان مرکزی
حساب شماره : 1385 بانک صادرات شعبه شهید بهشتی اراک
و 0101596525008 سپهر بانک صادرات
برای دیدن تارنمای سایر موسسات خیریه اینجا را کلیک کنید
احکام مصرف زکات فطره ؛
در تارنمای حضرت آیت‌الله العظمی سیستانی
در تارنمای حضرت آیت‌الله العظمی خمینی (ر ه)
در تارنمای حضرت آیت‌الله العظمی خامنه ای
در تارنمای حضرت آیت‌الله العظمی صانعی
در تارنمای حضرت آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی
در تارنمای حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی
در تارنمای حضرت آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی
در تارنمای حضرت آیت‌الله العظمی دوزدوزانی
دستورالعمل نحوه پذیرش و کمک مالی به معلولین و سالمندان تاریخ تصویب: شهریور 1372
دستوالعمل اجرایی نحوه پذیرش و کمک مالی به معلولین و سالمندان معلول
پژوهشگران سنگاپوری دریافته‌اند رژیم غذایی حاوی زردچوبه از مغز افراد مسن محافظت می‌کند.
در این مطالعه مصرف بیشتر زردچوبه در افراد مسن با عملکرد بهتری قوای ادراکی در آزمونهای استاندارد مرتبط شناخته شد.
پژوهشگران دریافتند curcuminکه در زردچوبه و ادویه کاری یافت می‌شود خواص آنتی‌اکسیدان و ضد التهابی دارد.
مصرف طولانی داروهای ضدالتهابی خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش می‌دهند اما روی معده، کبد و کلیه عوارض جانبی برجای می‌گذارند.
در مطالعات آزمایشگاهی نیز تاثیر مفید آنتی اکسیدان‌هایی مانند ویتامین ئی Eدر محافظت از یاخته‌های عصبی مشاهده شده است، اما جلوگیری از کاهش قوای ادراکی در افرادی که دچار زوال عقل هستند موفقیت زیادی نداشته است.
دکتر تز-پین نگ از دانشگاه ملی سنگاپور و همکارانش ۱۰۱۰فرد سالم آسیایی ۶۰تا ۹۳ساله را در سال ۲۰۰۳بررسی کردند.
از این افراد آزمون استاندارد حافظه MMSEگرفته شد.
بیشتر این افراد گاهی (هر شش ماه یک بار) زردچوبه مصرف می‌کردند. ۴۳ درصد اغلب (بین هر ماه تا هر روز) زردچوبه مصرف می‌کردند و ۱۶درصد اصلا زردچوبه نمی‌خوردند یا بندرت مصرف می‌کردند.
محققان پس از درنظر گرفتن عواملی که بر نتیجه آزمون تاثیر می‌گذارد دریافتند کسانی که گاهی یا اغلب زردچوبه مصرف میکنند در این آزمون نمرات بهتری کسب کردند.
حتی مصرف کم زردچوبه هم تاثیر مثبتی بر عملکرد ادراکی این افراد داشت.
این نخستین باری است که ارتباط مصرف زردچوبه با عملکرد ادراکی در یک مطالعه به اثبات می‌رسد.
زردچوبه در هند مصرف گسترده‌ای دارد. میزان ابتلا به آلزایمر در سالمندان هندی یک چهارم همتایان آمریکایی آنهاست.
زردچوبه به خاطر اثربخشی و بی‌ضرر بودن می‌تواند در پیشگیری از آلزایمر مفید باشد.
این یافته‌ها در شماره اول نوامبر مجله epidemilogyمنتشر شده است.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، انگور میوه ای پر انرژی است که در طب سنتی در درمان بیماری هایی مانند آرتریت روماتوئید و روماتیسم کاربرد داشته است.
انگوربه دلیل داشتن پتاسیم حاوی خاصیت ادرار آوراست و همچنین این میوه به دلیل داشتن آنتی اکسیدان هایی همچون ELLAGIC ACID ضمن کاهش علائم بیماری التهاب مفاصل , عملکرد مواد سرطانزای بدن را نیز خنثی می کند.
اسید ELLAGIC حتی در خنثی کردن مواد سرطانزایی در هوای آلوده و ترکیبات مضر موجود در سیگار نیز می تواند موثر باشد ,
سالمندان به دلیل مشکلات دندانی و گوارشی مقادیر کمتری میوه و سبزی استفاده می کنند, به این ترتیب مصرف انگور به دلیل داشتن مقادیرکافی پتاسیم و سهولت جویدن در پیشگیری از این مشکلات و کاهش فشارخون درسالمندان بسیار مناسب است.
متخصصان تغذیه توصیه میکنند افراد روزانه یک واحد از میوه مصرفی را به انگور اختصاص دهند .
انگور میوه ای پر انرژی است که در طب سنتی در درمان بیماری هایی مانند آرتریت روماتوئید و روماتیسم کاربرد داشته است.
متخصصان می گویند: میوه انگور به دلیل میزان قندی که دارد میوه‌پرانرژی و به دلیل وجود اسیدی به نام ELLAGIC ACID ضد سرطان است .
پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها دوست دارند و گاهی مجبورند ساعات زیادی با نوه‌هایشان تنها باشند و از آنها مراقبت کنند.
حتما قبول دارید که ارتباط بین نوه‌ها و پدربزرگ و مادربزرگ، ارتباطی بسیار صمیمی و نزدیک است.
پدرومادرهای دیروز، نوه‌ها را بخشی از وجود خودشان می‌دانند و به همین دلیل از صمیم قلب آنها را دوست دارند و با رضایت خاطر از آنها مراقبت میکنند. اگر فرزندان شما مجبورند بخش عمده‌ای از روز را در محل کار خود سپری کنند، با سپردن فرزندانشان به شما، اطمینان خاطر دارند که کودکان در محیط خانواده و تحت نظارت شما در امنیت هستند.
پدرومادر نقش مهمی در زندگی کودک بر عهده دارند و بسیاری از اطلاعات از شناختن رنگ‌ها گرفته تا آموزش قوانین اخلاقی و اجتماعی را باید پابه‌پای کودک به او آموزش دهند.
پدران و مادرانی که صبح تا بعدازظهر در محل کارشان حضور دارند و بعدازظهرها با وجود خستگی حاصل از کار، ساعات کمی را به‌منظور وقت گذاشتن برای کودکان در اختیار دارند، نقش شما را در مراقبت از نوه‌ها پررنگ‌تر میکنند. در حقیقت بخشی مهم از آموزش و تربیت کودک به شما واگذار خواهد شد.
ذهن‌را باید شست
از آن روزهایی که شما فرزندانتان را بزرگ کرده‌اید، سالهای بسیاری گذشته است. قوانین رفتاری و اجتماعی تغییرات زیادی کرده است.
کودکان این روزها به تلویزیون، کامپیوتر، اینترنت و هزاران وسیله ارتباطی دیگر دسترسی دارند و بنابراین دیگر شما نمی‌توانید با بستن در منزل، از ذهن‌وفکرنوه‌تان در برابر موج اطلاعاتی که به او می‌رسد، محافظت کنید و یا به آن جهت دهید.
بنابراین می‌توانید با فرزندانتان در این مورد صحبت کنید و از راهکارها و پیشنهادهایی که آنها به شما می‌دهند، در طول ساعاتی از روز که نوه‌ها نزد شما می‌مانند، استفاده کنید. کتاب‌ها و برنامه‌های تلویزیونی نیز شما را در جریان جو و فرهنگ جاری جامعه قرار خواهند داد.
لوس کردن؛ هرگز
نوه‌هایتان را لوس نکنید. این چندان خوب نیست که نوه‌ها برای آمدن به منزل شما، لحظه‌شماری کنند به این دلیل که می‌دانند آنجا هرکاری دلشان خواست می‌توانند انجام دهند و هیچ قانون و باید و نبایدی وجود نخواهد داشت.
اگر پدرومادر کودک استفاده از وسیله‌ای را برایش ممنوع کرده است و یا به دلایلی ابزار یا وسیله‌ای را برایش خریداری نمی‌کند، این نشانه محبت نیست که به نوه‌تان اجازه دهید در منزل شما، قوانین تعیین شده از طرف پدرومادرش را زیر پا بگذارد و به عنوان مثال فیلم‌های خشن را تماشا کند و یا مثلا به گیم‌نت برود.
بدتر این است که شما دور از چشم والدین، ابزار و وسیله‌ای را که استفاده از آن برای کودک ممنوع شده است، برایش تهیه کنید. این کار نه تنها کودک را از کنترل فرزندانتان خارج خواهد کرد، بلکه کودک هم ادعا خواهد کرد هر روز چیزهای بیشتر و بیشتری را از شما بخواهد که تهیه بعضی از آنها از توان شما خارج است.
همواره تلاش کنید همسو با والدین و در تا‡یید گفتار و رفتار آنها با کودک رفتار کنید. البته شاید به نظر شما برخی نکات قابل تجدیدنظر باشد و یا براساس تجربیات خود، راهکار بهتری داشته باشید، در این موارد بهتر است وقتی نوه‌تان حضور ندارد، این مطلب را با فرزندتان در میان بگذارید و رفتار و گفتارتان را با هم هماهنگ کنید.
گاهی <نه> بگویید
شما به عنوان یک فرد سالمند به دوران آرامش خود رسیده‌اید، قرار نیست در این روزهایی که توانایی جسمی و حوصله شما به اندازه سالهای پیش نیست، تمام مسئولیت نگهداری نوه‌ها را بر عهده بگیرید.
بدترین کار این است که برای مراقبت و نگهداری از نوه‌هایتان وقت معینی قایل شوید، ساعات مشخصی از روز و برای روزهای خاصی از هفته.
مطمئن باشید که اگر درباره توانایی‌های جسمی و نیازتان به آرامش با فرزندانتان صحبت کنید، آنها این حق را به شما خواهند داد.
دوران بازنشستگی و سالمندی، فرصتی برای شماست تا استراحت کنید، به مسافرت یا زیارت بروید و به کارهایی که به آن علاقه‌مندید مانند باغبانی یا مطالعه بپردازید. توجه کنید شما پرستار نوه‌هایتان نیستید.
بنابراین برای نگهداری از نوه‌ها برنامه‌ریزی داشته باشید بسیار خوب است که به فرزندانتان کمک کنید و باری از دوش آنها بردارید ولی این درست نیست که تمام وقت‌تان را به این کار اختصاص دهید. شما باید گاهی <نه> گفتن را یاد بگیرید.
با پدرومادر همسوشوید
ممکن است نظر شما درباره مسائل مختلف تربیتی، اخلاقی،... با فرزندانتان متفاوت باشد. این تفاوت به فاصله بین 2نسل برمی‌گردد. هنگامی که نوه‌ها را که از نسل سوم هستند به این مجموعه اضافه کنیم، مسئله باز هم دشوارتر خواهد شد. شاید شما از قوانینی پیروی کنید که فرزندانتان از آنها پیروی نمی‌کنند و برعکس.
بنابراین یک‌سری بایدهای بعدازظهر برای کودک، فردا صبح در منزل شما به نباید تبدیل می‌شود؛ نوه شما در این میان، در یک دوگانگی سرگردان خواهد ماند. این دوگانگی رفتاری و ارزشی، برای کودکان که در مراحل رشد اخلاقی و شخصیتی هستند، بسیار خطرناک است.
بنابراین تلاش کنید تا جایی‌که امکان دارد، خودتان را با قوانین و باید و نبایدهای منزل کودک هماهنگ کنید تا در روند تربیت کودک اختلالی به وجود نیاید.
بازی کردن با یک کوچولو
تماس با کودکان و افراد جوان برای سلامت روحی و جسمی شما بسیار خوب است. پذیرفتن مسئولیت نگهداری از نوه‌ها در ساعاتی از روز و یا روزهایی از هفته، احساس سودمندی در شما را تقویت خواهد کرد. صحبت کردن با نوه‌ها و انتقال اطلاعات و تجربه‌های اجتماعی و فرهنگی با آنها، حس احترام به نفس را در آنها ایجاد می‌کند.
شاید شما از نظر توان جسمی، نتوانید مثل کودک یا نوجوان تحرک و جنب‌وجوش داشته باشید ولی می‌توانید با پذیرفتن ناتوانی‌های طبیعی خود و به کاربردن توان‌مندی‌های موجود، افسردگی را از خودتان دور کنید.
بازی با نوه‌ها، نه تنها از نظر روانی شما را شاد و شاداب خواهد کرد، بلکه با انجام حرکت‌ها و ورزش‌های بسیار سبک، به سلامت جسمانی خود نیز کمک کرده‌اید.
نکته‌ای که باید به آن توجه کنید مشکلات عضلانی- اسکلتی شما در این دوران است که موجب می‌شود در حین بازی با نوه‌هایتان بیشتر مراقب خودتان باشید. در سنین بالا، پوکی استخوان به سراغ بسیاری از سالمندان می‌آید و احتمال آسیب و شکستگی استخوان‌هایتان در صورت ضربه وجود خواهد داشت.
همچنین هنگام بازی با نوه‌ها مراقب چشم‌هایتان باشید چون کودکان گاهی بدون توجه، اشیا را پرت میکنند و امکان آسیب به چشم‌هایتان وجود دارد.
همواره از نوه‌هایتان بخواهید، اسباب‌بازی‌هایشان را از کف اتاق جمع کنند، چون ضعف بینایی و یا لرزش‌های بدن شما حین راه رفتن، امکان زمین خوردن شما در صورت برخورد با این وسایل را افزایش می‌دهد.
گلرخ ثریا
ایران کشور جوانی است. عدد جوانان ما نسبت به کل جمعیت عدد بالا‌یی است و این را سال هاست که همه می دانند و تکرار هم می کنند، اما آیا ما همیشه جوان خواهیم ماند. و پیش بینی می‌شود که جمعیت سالمند کشور از حدود 7درصد کل جمعیت کشور در حال حاضر به 10/7 درصد در سال 1404 افزایش یابد.
آیا نباید برای سالهای آینده فکری کرد؟ یکی از مشکلات سالمندان در داخل کشور این است که هیچ تختی در بیمارستان‌های دولتی به سالمندان اختصاص داده نشده است و سالمندان بیمار در بخش‌های مختلف ارتوپدی، داخلی، نورلوژی و قلب و عروق بستری می‌شوند.
این در حالی است که در بسیاری از کشورهای جهان در هر بیمارستان عمومی بین 10 تا 20 تخت به سالمندان اختصاص یافته است.
مسئله دیگر طب سالمندی است. طب سالمندی در دنیا رشته‌ای محسوب می‌شود که با توجه به این تغییرات فیزیولوژیک در سالمندان برنامه بهداشتی و درمانی ویژه‌ای برای آنان ارائه می‌کند.
در ایران، پزشکان، بیماران سالخورده و دیگر گروههای سنی را در مطب معاینه و درمان میکنند، در حالی که در بسیاری از کشورها امر درمان بیمار سالمند برعهده گروهی از کارشناسان و پزشکان شامل متخصص تغذیه، گفتاردرمانی، مددکار اجتماعی، روان‌شناس، کار درمانگر، کارشناس فیزیولوژی، متخصص طب سالمندی و پزشک عمومی است.
نباید فراموش کرد بیماری در افراد سالمند چنانچه بدون تامین اجتماعی و بیمه باشد، موجب بروز مشکلات مادی و در پی آن مشکلات روحی و روانی در سالمندان می‌شود.
در طب نوین برای بیماران سالمند پس از معاینه به جای نسخه، برنامه درمانی تجویز می‌شود، به این صورت که برای آنان پس از گذراندن مراحل حاد بیماری، در تخت‌های ویژه سالمندی در بیمارستان، برنامه فشرده‌ای مانند تغذیه، فیزیوتراپی خاص در سکته مغزی یا برنامه‌های روانپزشکی اجرا می‌شود.
از آنجا که جمعیت سالمندان کشور ما در حال افزایش است، باید برای تامین نیازهای آنان به ویژه مشکلات بهداشتی و درمانی، به صورت دقیق و با زمانبندی برنامه‌ریزی شود. با توجه به اینکه برخی از استان‌های کشورمان سالمند هستند و به تعبیر دیگر جمعیت سالمند بیشتری نسبت به سایر استان‌های کشور دارند، هدف‌گذاری برای امور سالمندان باید صورت گیرد. براین اساس باید طرحی به منظور برنامه‌ریزی برای سالمندان در دراز مدت و طرحی به صورت اورژانسی تدوین شود.
براساس آیین نامه اجرایی قانون برنامه سوم توسعه ، سازمان بهزیستی کشور جهت مراقبت و نگهداری هر یک از سالمندان نیازمند در مراکز توانبخشی و نگهداری غیر دولتی می‌تواند تا 75 درصد هزینه سرانه تمام شده در بخش دولتی را بپردازد.
گفتگو با دکتر فریبا تیموری، رئیس مرکز تحقیقات سالمندی ایران
آخرین آمارها نشان می‌دهند، در ایران 7تا7/5 درصد جمعیت را سالمندان تشکیل می‌دهند و در بعضی استان‌های کشورمان نیز جمعیت سالمندان به 9 درصد کل جمعیت آن استان می‌رسد.
سالمندی بخشی از زندگی است که بسیاری از ما در حال سپری کردن آن هستیم یا آن‌را در آینده خواهیم گذراند. سالمندی مساوی با بیماری یا درد نیست و می‌توان از جوانی و میانسالی برای دوره سالمندی سالم، برنامه‌ریزی کرد. دکتر فریبا تیموری دیدگاه جدید و روشنی نسبت به سالمندی دارد. با او در خصوص همین دیدگاه و دیگر مسائل مربوط به سالمندی به گفتگو نشسته‌ایم.
خانم دکتر، به چه کسانی سالمندمی‌گویند؟
مرز سالمندی 65 سالگی است اما در ایران کسی که بالای 60 سال باشد، سالمند محسوب می‌شود.
آیا کشور ما، کشور سالمندی به شمار می‌آید؟
آخرین آمارها نشان می‌دهند، در ایران 7تا7/5 درصد جمعیت را سالمندان تشکیل می‌دهند. در بعضی استان‌های کشورمان جمعیت سالمندان به 9 درصد کل جمعیت آن استان نیز می‌رسد. بر اساس تعریف سازمان ملل متحد، کشوری که بیش از 7 درصد کل جمعیتش سالمند باشند، کشور سالمندی به حساب می‌آید. بنابراین زنگ خطر برای ایران زده شده است. در 5 تا10 سال آینده ، جمعیت سالمند کشور افزایش می‌یابد و مسئله مهم ما، مسئله سالمندی خواهد بود، که البته دفتر سلامت سالمندان وزارت بهداشت در این زمینه فعالیت‌هایی را آغاز کرده است.
این جمعیت سالمند چه نیازهایی دارند؟
نیازهای سالمندان را در ایران و تمام جهان می‌توان به 3 گروه اصلی تقسیم کرد.
گروه اول نیازهای بهداشتی - درمانی هستند که شامل مراقبت‌های پزشکی و بهداشتی از سالمندان است. گروه دوم نیازهای اجتماعی - اقتصادی مانند بیمه و حقوق بازنشستگی است که عدم توجه به آنها آرامش روحی، روانی و اجتماعی سالمند را مختل خواهد کرد و گروه سوم نیازهای روانی است.
سالمندان بیشتر با چه بیماری‌هایی دست به گریبانند؟
بیماریهای قلبی -عروقی در بیشتر کشورهای جهان، مقام اول را دارند و پس از آن سالمندان بیشتر با انواع سرطان‌ها دست و پنجه نرم میکنند. در برخی از کشورها نیز ناتوانی‌های ناشی از حوادثی مانند زمین خوردن درمقام دوم پس از بیماریهای قلبی - عروقی قرار می‌گیرند.
بیشترین حادثه‌ای که برای سالمندان ایران اتفاق می‌افتد، چیست ؟
شایع‌ترین حادثه‌ای که سالمندان ایرانی با آن مواجهند، زمین خوردن است. 19 تا26 درصد سالمندان در طی یک سال دچار نوعی حادثه می‌شوندکه نیازمند اقدام درمانی است. شایع‌ترین حادثه برای مردان سالمند شهری، حوادث رانندگی و درمیان زنان سالمند شهری، زمین خوردن است. سالمندان روستایی نیز بیشتر زمین می‌خورند که اکثر این زمین‌خوردگی‌ها باعث شکستگی استخوان می‌شود.
اتفاقا سئوالی که پرسیدید، سوال خوبی بود چون علاوه بر این آمارها، یک نکته مهم دیگر را هم باید همین‌جا اضافه کنم.اگر سالمندی به دلیل زمین خوردن به پزشک مراجعه‌کند، پزشک نباید فقط در پی درمان شکستگی و کوفتگی بدن او باشد، بلکه حتما باید درباره خصوصیات منزل سالمند سوال کند و توصیه‌های لازم را درباره یک منزل استاندارد برای سالمند به او گوشزد کند. در نیمی از موارد علت زمین خوردن سالمندان ما، شرایط نامناسب محیط زندگیشان است که به دلیل نور ناکافی و یا فرشی که در جای نامناسب پهن شده است، موجبات زمین خوردن سالمند را فراهم می‌آورد.
خانم دکتر، از این آمارها که بگذریم، به نظر شما چه کم لطفی‌هایی به سالمندان می‌کنیم؟
اولین مسئله ، فقر آموزش است. پزشکان، پیراپزشکان، پرستاران و بیمارستان‌ها که مسئولیت پرستاری از سالمندان بالای 65 سال را بر عهده دارند، همچنین افرادی که در مراکز نگهداری سالمندان فعالیت میکنند، به عنوان مراقب، مدیر و یا حتی آشپزی که در آن مجموعه به نوعی با سالمندان در ارتباط است، باید آموزش‌های خاصی ببینند. به عنوان مثال آشپز یک مرکز نگهداری سالمندان حتما باید بداند نیازهای تغذیه‌ای سالمندان متفاوت با افراد عادی است و با گذراندن دوره‌های آموزشی خاص، اطلاعات لازم درباره تغذیه سالمندان را کسب کند.
پزشکان هم باید با دیدی متفاوت از یک فرد بالغ به بیمار سالمندشان نگاه کنند. بیمار سالمند نیازمند یک بررسی جامع است. باید هم تغذیه، هم وضعیت روانی او چه از نظر افسردگی و چه از نظر اختلالات خواب را مورد بررسی قرار دهند. اگر سالمند به یک پزشک یا متخصص قلب مراجعه کند نباید فقط فشارخون او گرفته شود و فقط بیماری قلبی او مورد توجه و معاینه و درمان قرار گیرد. لازم است ارزیابی جامع در مورد سالمند انجام شود. این روشی است که در تمام دنیا، مفید شناخته شده است چون بیماریها و مشکلات بعدی سالمند را با این روش می‌توان شناسایی کرد و از آن پیشگیری کرد. اگر بتوان این بیماریها و مشکلات را قبل از اتفاق افتادن، شناسایی کرد، هم برای سالمند و هم برای افراد خانواده او ارزان‌تر خواهد بود تا اینکه مثلا به یک اختلال حافظه ساده در معاینات عمومی سالمند توجه نشود و بعد که این اختلال پیشرفت کرد و به آلزایمر تبدیل شد، در پی درمان آن باشیم و فشارهای مختلف آن را بر خانواده، تحمل کنیم.
خانم دکتر شما متخصص طب سالمندان هستید، ولی این تخصص در ایران چندان شناخته شده نیست. این طور نیست؟
تخصص طب سالمندان به تازگی وارد ایران شده است. این تخصص با اینکه با پیرترین گروه جامعه سروکار دارد ولی جوان‌ترین تخصص طب در دنیا ست. طولانی‌ترین سابقه را کشور انگلستان در این زمینه دارد. هرچند امریکا پیشرفته‌ترین امکانات و بخش‌های طب سالمندی را دارد. اما متخصصان طب سالمندی انگشت‌شمارند. البته افرادی نیز متخصص داخلی بوده‌اند که برای یک دوره فلوشیب یک ساله در دانشگاه‌های خارج از کشور، طب سالمندان را گذرانده‌اند. تاکنون حدود 400 پزشک عمومی و متخصص در دوره‌های کوتاه مدت طب سالمندی در مرکز تحقیقات سالمندی ایران آموزش دیده‌اند، وزارت بهداشت در آینده دوره تخصص طب سالمندان را برگزار خواهد کرد و همچنین واحدهای طب سالمندان در دروس دوره‌های پزشکی عمومی گنجانده خواهد شد. طب سالمندان رشته‌ای از علم پزشکی است که به ارزیابی جامع سالمندی می‌پردازد و جامعه و محیط زندگی سالمند را جزء ارزیابی سالمند به حساب می‌آورد. متخصصان این طب کمتر نسخه درمانی می‌دهند و با پیشگیری از بیماریهای سالمندان، درمان و توانبخشی سالمندان به ارزیابی این گروه از جامعه می‌پردازند. ویژگی خاص طب سالمندان این است که متخصص این طب حتما باید در یک تیم فعالیت کند و در کنار او فارماکولوژیست، دندانپزشک، متخصص تغذیه و غیره فعالیت کنند.
در 5 تا 10 سال آینده تعداد افراد بالای 60 سال کشور ما مساوی تعداد افراد زیر 5 سال خواهند بود ولی نتایج مطالعات وزارت بهداشت نشان می‌دهد در مقایسه با تعداد زیاد متخصصان کودکان ، متخصصان طب سالمند ما انگشت شمارند.
همه سالمندان باید به متخصص طب سالمندان مراجعه کنند یا فقط سالمندان خاصی که نیازهایی مانند توانبخشی دارند به متخصص سالمندان نیازمندند؟
مسلما همه سالمندان. سالمند سالم با متخصص طب سالمندان مشورت می‌کند تا چگونه سالم زندگی کند و چگونه دوره سالمندی‌اش را بگذراند؟ متخصصان طب سالمندان با انجام واکسیناسیون، توصیه‌های بهداشتی ، تغذیه‌ای ، حرکتی و محیطی از بسیاری از بیماریها و حوادث دوره سالمندی پیشگیری میکنند. <سالمندی فعال و سالم> از اهداف سازمان بهداشت درمانی است.
برای آموزش پزشکان عمومی و سالمندان چه اقداماتی انجام شده است؟
در مرکز تحقیقات سالمندی ایران، دوره‌های آموزشی کوتاه مدتی برای پزشکان عمومی برگزار می‌شود و در آن اصول طب سالمندی به آنها آموزش داده می‌شود. البته خود سالمندان اولین کسانی هستند که باید درباره حفظ سلامت خودشان آموزش ببینند. سالمندان باید یاد بگیرند که چگونه از خودشان مراقبت کنند تا بیمار نشوند و باید این مراقبت از خود را ازمیانسالی آغاز کنند تا در سالمندی، سالمند سالمی باشند. در درجات بعدی، افراد خانواده سالمند هستند که باید نحوه نگهداری و مراقبت درست از سالمندشان را یاد بگیرند. حتی کسانی‌که از طرف شرکت‌های نگهداری و مراقبت از سالمندان به منازل فرستاده‌می‌شوند، اگر آموزش‌های کوتاه دو هفته‌ای ببینند نحوه برخوردشان با سالمند متفاوت خواهد بود.
بنابراین نگهداری و مراقبت از سالمندان یک کار گروهی است، این طور نیست؟
سالمندی در دنیا به صورت <کار گروهی > خدمات‌رسانی می‌شود. حداقل تعدادی که در این گروه مشغول به فعالیت هستند شامل پزشک، پرستار، فیزیوتراپ و مددکار اجتماعی است. به این ترتیب به نیازهای بهداشتی - درمانی، اجتماعی - اقتصادی و روانی سالمند به صورت جامع نگاه می‌کنیم وهیچ یک از نیازهای این گروه از قلم نمی‌افتد. سالمندان باید خودشان نیز به این نکته توجه کنند که فقط برای گرفتن یک نسخه به پزشک مراجعه نکنند بلکه تمام مشکلاتشان را با پزشک در میان بگذارند.
آیا به نظر شما در کشور ما خدمات‌رسانی به سالمندان مطلوب و مناسب است؟
متاسفانه در ایران، خدمات‌رسانی به سالمندان کم است چون در ایران کلینیک‌های تخصصی طب سالمندی نداریم. در بیمارستان‌های ما بخش سالمندان وجود ندارد و اصلا ما نیروی انسانی آموزش دیده برای خدمات‌رسانی به سالمندان را نداریم. البته تخصص طب سالمندان در ایران و در دنیا بسیار جوان است. در این راستا، زیر نظر مرکز تحقیقات سالمندی ایران در بیمارستان روفیده تهران واقع در منطقه قیطریه، کلینیک سرپایی سالمندی دایره شده است که در آن گروهی متشکل از متخصص طب سالمندی، متخصص قلب، روانپزشک، مددکاراجتماعی و متخصص تغذیه به صورت یک تیم، در خدمت سالمندان هستند و قرار است یک بیمارستان سالمندان که دارای 20 تا 30 تخت خواب است در آینده دایر شود و سالمندانی که دوره حاد بیماریشان را گذرانده‌اند، به این بخش منتقل خواهند شد. به عنوان مثال سالمندی که دوره حاد پس از سکته مغزی را پشت سر گذاشته است، به جای رفتن به منزل به این بخش منتقل می‌شود تا در این بخش خدمات توان بخشی فشرده به وی ارائه شده، دستورات تغذیه‌ای لازم داده شود و برای جلوگیری از افسردگی او در آینده تحت نظر یک روان شناس قرار گیرد. سالمندان پس از گذران دوره حاد بیماری حداکثر 3 ماه در این بیمارستان بستری خواهند شد و با سلامت کامل مرخص می‌شوند. به این ترتیب سالمند پس از بیرون آمدن از بیمارستان به کسی وابسته نیست و خودش می‌تواند فعالیت‌های روزمره‌اش را انجام دهد.
با توجه به این نیازهایی که شما اشاره کردید، در ایران چه اقداماتی برای رفع این نیازها انجام شده است؟
در سالهای اخیر با مسئله سالمندی به صورت جدی برخورد می‌شود و از جمله این اقدامات تشکیل <شورای ملی سالمندان> است. وزیر رفاه رئیس این شوراست و وزارت بهداشت و مسکن در این شورا نماینده دارند. دبیر شورا رئیس سازمان بهزیستی است و نمایندگان دیگری از طرف سازمان تامین اجتماعی و سازمان مدیریت در این شورا حضور دارند. 3 نفر از اعضاء هیئت علمی دانشگاه نیز از اعضا این شورا هستند. شورای ملی سالمندان مرکب از 5 کمیته آموزش، پژوهش، بهداشت و درمان، رفاه و خدمات اجتماعی و ورزش است. در جلسات منظم این شورا، مسائل مختلف سالمندان مطرح شده و کارشناسی می‌شود. سپس راهکارهایی برای رفع این نیازها اندیشیده شده و با ابلاغ توسط وزیر رفاه به ارگان‌های مختلف، به صورت عملی و کاربردی، نیازهای سالمندان برطرف می‌شود.
به عنوان آخرین سوال، اگر بخواهید یک توصیه به سالمندان و یک توصیه به اطرافیان سالمندان داشته باشید، آن توصیه چیست؟
اگر سالمندان آموزش ببینند که خودشان مراقب خودشان باشند، قدمی مهم در حفظ سلامتشان برداشته‌اند. سالمندی مساوی بیماری نیست. اگر سالمند دست یا پایش درد می‌کند، علتش سالمندی نیست بلکه علتی دارد که باید آن را بررسی و برطرف کرد. سالمندانی که با معاینات روتین سالمندی 5 ارگان بدنشان را چک کنند، سالمندان سالمی خواهند بود. این 5 ارگان شامل بینایی، شنوایی، تعادل (اسکلتی- عضلانی- عصبی)، بهداشت دهان و دندان برای تغذیه سالم و سیستم مغزی و حافظه است. فرزندان نیز باید به این نکته توجه کنند که اگر پدر و مادر سالمندشان دچار درد و ناراحتی می‌شود،علتش سالمندی نیست بلکه دلیل دیگری دارد که باید با کمک پزشک آن را شناسایی و برطرف کرد.
درباره مرکز تحقیقات سالمندی ایران
مرکز تحقیقات سالمندی ایران، تنها مرکز تحقیقات سالمندی در ایران است که توسط وزارت بهداشت تصویب شده است. حوزه فعالیت این مرکز در 3 حیطه آموزش، پژوهش و خدمات است. این مرکز به صورت عمده بر تحقیقات کاربردی در زمینه سالمندی تمرکز دارد تا با توجه به شرایط فرهنگی، اعتقادی، مذهبی، اجتماعی و اقتصادی جامعه ایرانی، نیازهای سالمندان را شناسایی کرده و متناسب با آن خدمات مناسب را برای پاسخگویی نیازها به ارگان‌های اجرایی معرفی کنند. تمام پژوهشگران دانشگاه‌های کشور که علاقه‌مند به مطالعه و تحقیق درباره سالمندی هستند می‌توانند با این مرکز در تماس بوده و از اطلاعات و خدمات وحمایت‌های این مرکز بهره‌مند شوند.<شورای سلامت سالمندان> وزارت بهداشت نیزدر این زمینه فعالیت دارد.
گفت و گو از ؛ گلرخ ثریا
معمولا سالمند به کسی گفته می‌شود که سن 65 سالگی را پشت‌سر گذاشته باشد. میزان سالمندی نه تنها در جهان بلکه در ایران روند افزایشی دارد. در کشورهای آلمان، آمریکا، ژاپن، سوئد و انگلستان در فواصل سالهای 1980 تا 2000 میلادی این افزایش از رشد چشمگیر تقریبی 15 درصد برخودار بوده است. در ایران میزان تقریبی این گروه به بیش از 10 درصد جامعه می‌رسد که گرچه نسبت به گروههای سنی کمتر از 30 سال خیلی کمتر است ولی نسبت به 20 سال مشابه در کشورهای فوق‌الذکر از رشد قابل توجهی برخوردار بوده است. پدیده سالمندی، تغییرات متفاوتی را در اجزا آناتومیکی، عصبی و عملکردی بدن به دنبال دارد. در اثر گذر زمان معمولا اجزا بافت عضلات دچار کاهش انقباض و انبساط، کاهش عملکرد در واحد سلولی و کاهش سوخت و ساز می‌شوند. تاندون‌های عضلات نیز شل‌تر شده و اتصال عضلات را به استخوانها و مفاصل ضعیف‌تر می‌کند. بافت‌های موجود در ساختار مفاصل دچار کاهش قدرت ارتجاعی شده و قدرت چرخشآنها به سبب کاهش مایعات روان‌کننده کم می‌شود. اتصال عضلات به بافت‌های همجوار خود از قبیل بافت‌های چربی و بافت‌های زیر جلدی ضعیف شده و سبب ضعف اتصالی در واحدهای بافتی مجزا در ساختمان استخوانها، عضلات و پوست موجب می‌شود.
شروع و سرعت این روند در افراد مختلف دنیا با توجه به تفاوت‌های جغرافیائی، وراثتی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و تغذیه‌ای آنها متفاوت است و بالاخره در همه انسانها با تفاوتی از شدت و ضعف در مقطعی از سن و سال، دیر یا زود رخ می‌دهد. پژوهش‌های متعددی از مراکز متعدد تخصصی جهان گواه این است که با رعایت اصولی چند، می‌توان از عوارض متعدد ویژه دوران سالمندی از قبیل افزایش وزن، دردهای مفاصل، اختلالات تغذیه، اختلالات خواب، اختلالات شاخص‌های زمینه‌ای <سلامت> در <سالمندی> را کاهش داد. بررسی و معاینات عمومی سالانه سالمند برای بررسی <سلامت> هر چه بیشتر مورد تاکید است. بررسی فشار خون، قندخون، چربی خون، هورمون‌‌های خونی و در صورت صلاحدید پزشک، بررسی سایر شاخص‌های تخصصی دیگر در پرونده <سلامت> سالمند، از ارزش ویژه‌ای برخوردار است. با نظارت پزشک، انجام فعالیت‌های ورزشی مناسب و دایم می‌تواند سبب کاهش عوامل خطرناک سلامت در دوران سالمندی شود. چه بسا ورزش مستمر و دایم نیم‌ساعته در روز، سبب کاهش چشمگیر وزن بدن و طبیعتا کاهش چشمگیر فشارخون، قندخون و کلسترول مضر خونی سالمند شود که در این خصوص نیاز سالمند به مصرف خیلی از داروهای شیمیایی که معمولا دارای عوارض جانبی ناخواسته‌ای نیز هستند، کاهش پیدا کند و یا حتی قطع شود. رعایت تغذیه مناسب در دوران سالمندی به همراه رعایت نکات فوق، تاثیر ارزشمندی را در ارتقا <سلامت> سالمند به دنبال دارد. مصرف منابع گوشت سفید، مصرف سبزیجات و میوه‌های تازه، غذاهای کم‌نمک، کم شیرینی و کم چرب به ویژه چربی‌های مضر می‌تواند در تنظیم بسیاری از شاخص‌های سلامت سالمند دخیل باشد. با انجام فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی شخصی به همراه فعالیت‌های ورزشی مناسب و توام با تغذیه‌ای سالم، می‌توان دوران تجربه‌دار سالمندی را به بهترین دوران زندگی خود تبدیل کرد.