تشخیص زود هنگام بیماری آلزایمر با MRI
آلزایمر بیماری پیشرونده و برگشت ناپذیر است که در آن سلول های عصبی مغز (نورون‌ها) از کار می‌افتند و ارتباط خود را با سایر نورون‌ها از دست می‌دهند و می‌میرند. آلزایمر شایع ترین علت زوال عقل است. علائم آلزایمر بسته به علت آن متفاوت هستند در ادامه با شایع ترین علائم آلزایمر و بهترین تشخیص زود هنگام آن آشنا خواهیم شد.
در سال 1906، پزشک آلمانی به نام آلویس آلزایمر برای اولین بار «یک بیماری عجیب و غریب» را توصیف کرد بیماری که ما اکنون به نام آلزایمر می شناسیم.
درحال حاضر محققان در تلاش هستند تا حد ممکن جنبه های بیماری آلزایمر و سایر زوال عقل ها را کشف کنند. امید است که این درک بهتر منجر به تشخیص سریعتر و درمان های جدیدی شود.
مغز انسان تقریبا دارای 100 میلیارد نورون است. هر سلول عصبی با سایر نورون ها ارتباط برقرار می کند تا شبکه های ارتباطی را تشکیل دهد. سلول های مغز برای انجام کار خود مانند کارخانه های کوچک عمل می کنند. آنها منابع دریافت می کنند، انرژی تولید می کنند و سپس نقش اصلی خود را انجام می دهند. هر گروه سلول های عصبی وظایف خاصی به طور مثال تفکر، یادگیری، به خاطر سپردن، شنیدن و بوییدن و ... دارند.
دانشمندان بر این باورند که بیماری آلزایمر از عملکرد خوب بخش هایی از کارخانه سلول جلوگیری می کند، این تخریب عملکرد و در نهایت مرگ سلول های عصبی است که باعث ایجاد تغییرات غیر قابل برگشتی در مغز از جمله نارسایی حافظه، تغییرات شخصیتی، مشکلات در انجام فعالیت های روزانه و سایر علائم بیماری آلزایمر می شود.
همانطور که گفته شد، آلزایمر شایع‌ترین علت زوال عقل (یک اصطلاح کلی برای از دست دادن حافظه و سایر توانایی‌های شناختی) است، بیماری آلزایمر 60 تا 80 درصد موارد زوال عقل را تشکیل می دهد.
اگرچه علت بیماری آلزایمر ناشناخته است، اما دانشمندان بر این باورند که تجمع پلاک های بتا آمیلوئید و گره های نوروفیبریلاری در مغز با علت این بیماری مرتبط است.
بیماری آلزایمر ابتدا در یادگیری و آموخته های اخیر فرد و سپس در رفتار و احساسات فرد نمود پیدا میکند و درجاتی از خفیف تا متوسط و شدید می تواند داشته باشد.
برخی از علائم شایع آلزایمر:
از دست دادن حافظه
مشکل در برقراری ارتباط و یافتن کلمات مناسب
گیجی و عدم تمرکز
افسردگی و اضطراب
آشفتگی، تشویش و توهم
تغییر در الگوی خواب
مشکل در انجام کارهای روزانه مثل خواندن، نوشتن، آشپزی و یا انجام رفتارهای خشونت آمیز
افراد مبتلا به آلزایمر شدید حتی قادر به تشخیص اعضای خانواده یا درک صبحت ها نیستند
بنابراین باید علائم و نشانه ها جدی گرفته شوند و در صورت تکرار به متخصص مغز و اعصاب مراجعه شود.
اسکن های مغزی از جمله سی تی اسکن، MRI و همچنین پت اسکن می توانند به کمک سایر تست ها و شواهد، شرایط بیماری را بررسی کنند.
یکی از کاربردهای MRI بررسی حجم های مغزی در بیماری های مختلف از جمله آتروفی مغز، پیری مغز، آلزایمر و... است. بیماری آلزایمر باعث کم شدن حجم مغز می شود. بنابراین به کمک ام آر آی حتی می توان تشخیص زود هنگام این بیماری را داد.
در بیماران مشکوک به زوال عقل یا آلزایمر به کمک تست تخصصی ام آر والیومتری (Volumetric Mri) بررسی دقیق حجم قسمت های مختلف مغز انجام می شود در این تست سکانس های 3D بسیار ظریف از لایه های مغزی گرفته می شود و مقادیر حجمی سنجیده شده با میزان استاندارد مرتبط با سن بیمار مقایسه و گزارش می شود. در این تست مشخصا حجم هیپوکامپ (hippocampus) ، ناحیه‌ای از مغز که در درجه اول با حافظه مرتبط است، اندازه‌گیری و با میزان استاندارد سنی مقایسه می شود، که برای تشخیص زودهنگام بیماری آلزایمر بسیار کمک کننده است.
در مرکز تصویربرداری رازی که جمع ترین و با سابقه ترین مرکز تصویربرداری جنوب تهران و شهرری است تست تخصصی ام آر والیومتری توسط یکی از به روزترین دستگاه هایMRI دنیا انجام می شود و گزارش تصاویر توسط پزشکان متخصص و فوق تخصص رادیولوژی و سونوگرافی در سریع ترین زمان ممکن انجام می شود.
یکی از مزیت های این تست این است که می توان از آن به کمک آن می توان ناهنجاری های مغزی مرتبط با اختلال شناختی خفیف (MCI) را تشخیص داد و می توان پیش بینی کرد که کدام بیماران مبتلا به MCI ممکن است در نهایت به بیماری آلزایمر مبتلا شوند.
اختلال شناختی خفیف یا همان Mild cognitive impairment مرحله ای بین فراموشی طبیعی به دلیل افزایش سن و ابتلا به بیماری آلزایمر است. افراد مبتلا به MCI مشکلات خفیفی در تفکر و حافظه دارند که در فعالیت های روزمره تداخلی ایجاد نمی کند. طبق آمار همه افراد مبتلا به MCI به بیماری آلزایمر مبتلا نمی شوند.
هرچند که هیچ درمانی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد. با این حال، داروهایی در دسترس هستند که پیشرفت بیماری را کند می کنند و علائم را کنترل می کنند.
دانشمندان معتقدند که افزایش عملکرد سروتونین می‌تواند مانع از نابودی حافظه پیشرفت و کند شدن بیماری آلزایمر می شود، به این علت که سروتونین یک انتقال‌دهنده عصبی ضروری است که خلق‌وخو، اشتها و خواب را تنظیم میکند، هنگام کم تحرکی مغز سروتونین ترشح نمی کند.
بنابراین با افزایش فعالیت های فیزیکی و اجتماعی هم می توان تا حد زیادی از این بیماری پیشگیری کرد.